هلال رمضان چطور دیده میشود؟
برای مردم همواره این سوال وجود دارد که با وجود پیشرفتهای غیرقابل انکار علم و فناوری و قویترین تلسکوپها و نرمافزارهای محاسباتی، چرا هر سال در آغاز و پایان ماه رمضان موضوع رصد هلال ماههای رمضان و شوال به بحث روز تبدیل میشود؟ مگر دیدن یا ندیدن هلال ماه چقدر پیچیده است که هر سال برای تعیین روز آغاز ماه مبارک رمضان یا عید سعید فطر باید تا حوالی نیمه شب منتظر بمانیم؛ تا حدی که گاهی صبح روزی که قرار بود سیاُم رمضان باشد، ناگهان از رسانهها خبر حلول عید سعید فطر اعلام میشود. آیا کشورهای اسلامی دیگر هم وضع مشابهی دارند؟ واقعیت این است که ماجرا به این سادگی نیست که در نگاه اول به نظر میرسد.
چرا دیدن هلال اول ماه دشوار است؟
رویت هلال ماه رمضان و شوال فراتر از بحث تقویمی است
کره ماه از دید ما که ساکن زمین هستیم، حدود هر ۲۹.۵ روز یکبار به دور زمین میچرخد. از آنجا که واحد تقویم «یک روز» است و امکان در نظر گرفتن نیم روز و چند ساعت و دقیقه به عنوان واحد تقویم وجود ندارد، از این رو در استخراج تقویم قمری همیشه ماهها ۲۹ و ۳۰ روز در نظر گرفته میشود. حتی گاهی ممکن است دو تا سه ماه قمری ۲۹ یا ۳۰ روزه به صورت متوالی پشت سر هم تکرار شود.
منجمان و دیگر علاقهمندان بحث رؤیت هلال برای تعیین روز اول ماه همواره در شامگاه بیست و نهمین روز ماه قمری برای رؤیت هلال اقدام میکنند. به این ترتیب اگر هلال ماه دیده شود، فردا روز اول ماه قمری بعد خواهد بود و اگر هلال دیده نشود، فردا روز سیاُم ماه قمری و پسفردا تحت هر شرایطی اولین روز ماه قمری بعد خواهد بود؛ حتی اگر هلال ماه در شب سیاُم هم رؤیت نشود به هر حال پس فردا روز اول ماه قمری بعد است و ماه ۳۱ روزه نمیشود؛ زیرا طول روزهای ماه قمری فقط میتواند ۲۹ یا ۳۰ روز باشد و ماه ۳۱ روزه در تقویم قمری تعریف نشده است.