اولین نکته ای که در روزه گرفتن خود را نشان می دهد، تحمل گرسنگی است. گرسنگی چیزی است که احتمال دارد در شرایط غیر روزه نیز به انسان دست بدهد و گاهی انسان نتواند تا ساعت ها آن را رفع کند. برخی فواید روزه از این نوع گرسنگی نیز حاصل می شود. یعنی گرسنگی به خودی خود فواید بسیاری دارد به همین دلیل در اسلام علاوه بر روزه، بر خود گرسنگی تأکید فراوان شده است و نه تنها انسان را از شکم بارگی به شدت نهی کرده است، بلکه بر خالی گذاشتن معده و تحمل گرسنگی نیز بسیار سفارش نموده است. چه دلیلی برای گرفتن روزه است؟ وقتی من گرسنه و تشنه می شوم، آن هم در این گرما و با این روزهای بلند، چه اصراری بر گرفتن روزه است؟!

هرچه روزها گرم تر و بلندتر می شود و هرچه روزه گرفتن سخت تر می شود، آدم در درون خودش بیشتر به دنبال دلایل روزه گرفتن می گردد؛ چون می خواهد ته دلش قرص باشد که این روزه و این سختی هم برای خودش و روح و جسم خودش خوب است، و هم برای آخرت و توشه راهش.

کسى که کفّاره روزه رمضان بر او واجب است، باید یک بنده آزاد کند (امروزه بنده آزاد کردن موضوعیت ندارد)، یا دو ماه روزه بگیرد (باید سى و یک روز آن را پى در پى بگیرد و اگر بقیه آن پى در پى نباشد اشکال ندارد. (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ‏۱، ص ۹۲۸، م ۱۶۶۱)، یا شصت فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مُد که تقریباً ده سیر است طعام یعنى گندم یا جو و مانند اینها بدهد و چنانچه اینها برایش ممکن نباشد هر چند مد که مى‏تواند به فقرا طعام بدهد و اگر نتواند طعام بدهد باید استغفار کند.

بنابر نظر بیشتر مراجع تقلید تنها نُه چیز روزه را باطل مى‏کند: اول: خوردن و آشامیدن، دوم: جماع (عمل زناشویی)، سوم: استمناء، چهارم: دروغ بستن به خدا و پیغمبر (صلی الله علیه و آله) و جانشینان پیغمبر (علیهم السلام)، پنجم: رساندن غبار غلیظ به حلق، ششم: فرو بردن تمام سر در آب، هفتم: باقى ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح، هشتم: اماله کردن با چیزهاى روان، نهم: قى کردن (استفراغ).

قرار است یک ماه مهمان باشیم مهمان میزبانی کریم، این مهمانی تشریفات خاصی نمی خواهد لازم نیست به دنبال لباس آنچنانی یا تجملات باشیم  پوشیدن لباس ورع و تقوا کافی است. ماه رمضان خصوصیات بسیاری دارد ماه عبادت و صیانت و روزه است بدین جهت بهترین زمان برای خودسازی و تکامل نفس می باشد، چون بسیاری از بزرگان روزه را راهی در جهت کنترل تمایلات نفسانی دانسته اند.

چنانچه در برخی روایات نیز روزه تنها خودداری از خوردن و آشامیدن نیست بلکه در ماه رمضان تمام اعضا و جوارح باید روزه باشند خاصه چشم انسان چون چشم آنچه را که می بیند سالیان سال در ذهن و دل نگه می دارد؛ چنانچه امیرمومنان علی(علیه السلام) می فرمایند: «القلب مصحف البصر»؛ (۱) قلب بایگانی چشم است؛ یعنی هر چیزی را که چشم انسان نظاره کند، در قلب و روان او جای گرفته، فکر و ذهن را مشغول می سازد.
و سرانجام نگاه و قلب آلوده تباهی و گناه شهوت و خود ارضایی است. پس این مهمانی و این ماه بهترین فرصت برای تمرین و کنترل چشم است.

روایات روزه چشم!
امام صادق(علیه السلام) فرمود: آنگاه که روزه می گیری باید چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزه دار باشند. (۲)
چندشرط مهم در اینجا نقل شده است. وقتی روزه می گیرید، گوش شما هم باید روزه بگیرد. اگر کسی روزه گرفت و حرام گوش کرد، فایده هم ندارد. چشم شما هم باید روزه بگیرد و نگاه آلوده به ناموس دیگری نداشته باشی. موی تو هم باید روزه بگیرد. یعنی مو را باید از نامحرم پوشاند. حجاب باید رعایت بشود و فرمود: پوست شما هم باید روزه باشد. روزهایی که روزه هستی، نباید مثل سایر ایام باشد و باید روی شما تاثیر بگذارد.