«عتاق» به معنی «قدیم» می باشد.[۱] و برای دستیابی به این موضوع و یافتن علت یا علل نام گذاری این سوره ها به عتاق بهتر است ابتدا شمّه ای کوتاه بر محتوا و مضمون هر یک از این سُوَر نظری بیفکنیم.
۱ـ سوره اسراء
آغاز این سوره با تسبیح و تقدیر خدا و سیر حرکت پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ از مسجدالحرام به مسجدالاقصی می باشد که مسأله ی معراج پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ از مهم ترین ویژگی این سوره به شمار می آید. سوره ی اسراء با یادآوری معاد ،رستاخیز، حقوق والدین، خویشاوندان و فرازهایی از تاریخ پیامبران محتوای خودش را بیان می کند.[۲]
۲ـ سوره کهف
با حمد و نزول قرآن بر پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ در جهت انذار، تبشیر و هدایت انسان ها آغاز می شود. از امتیاز خاص این سوره داستان شگفت انگیز اصحاب کهف (یاران غار) است.[۳]
۳ـ سوره مریم
این سوره با حروف رمزی و مقطعه «کهیعص» و با ذکری از رحمت خدا، پیامبر او حضرت زکریا ـ علیه السلام ـ و دعای او آغاز می شود. و با یاد آوری سرنوشت عبرت انگیز ملل و اقوام فاسد (گذشته) که چگونه به هلاکت رسیدند پایان می پذیرد ودر ضمن در باره تکفل حضرت مریم توسط ذکریا و بچه دار شدن حضرت یحیی سخن می گوید.[۴]
۴ـ سوره طه
این سوره با حروف رمزی و مقطعه «طه» و با دستور اعتدال و میانه روی در زندگی و با ذکر این نکته که نزول قرآن، جهت تذکر و یاد آوری و پند و اندرز است; آغاز می شود. و با این گفتار که عد ای منتظر عاقبت کار و روشن شدن سرنوشت ها هستند و شما نیز منتظر باشید که به زودی حقایق و سرنوشت ها آشکار می شود; سوره پایان می شود.[۵]
۵ـ سوره انبیاء
مأخذ اسم سوره این است که شامل قصص بسیاری از انبیاء است. و با یادآوری این نکته ها:
– قیامت و آماده شدن برای قیامت؛
– سرنوشت تکذیب کنندگان و توبیخ مشرکین ؛
– عذاب کسانی که استهزاء کنندگان پیامبران زمان خودشان بودند، مطلب را به پایان می برد.[۶]
همان طور که در محتوا و مضمون سوره ها بیان شد ،بیشتر این سوره ها با یادآوری و یادی از اقوام و انبیای گذشته مفهوم خودشان را به بهترین صورت تشریح می کنند.
اگر کمی توجه کنیم می بینیم که مسأله اصحاب کهف که به دوران بسیار قدیم برمی گردد را در قالب مسائل قابل فهم، واضح و روشن تبیین می کند. به علاوه از آن جهت که این سُوَر در آغاز بعثت نزول یافته اند به «عتاق» (قدیم) موسوم شده اند.[۷]
