وضـعیت پـیکر: مـشـخـص
عملیات کربلای یک
در سال ۱۳۶۵ گزارشها نشان میداد که عراق بنا دارد تا به مهران حمله کند و همین طور هم شد. تلاش عراق برای تحتالشعاع قرار دادن پیروزی بزرگ ایران در عملیات والفجر ۸ (فاو)، اشغال مهران را در پی داشت. مهران از دست رفته بود، اما مدافعان همچنان برای توقف پیشروی عراق در ارتفاعات اطراف مهران میجنگیدند. اگر عراقیها تمام ارتفاعات منطقه را نمیگرفتند، موقعیتشان در مهران آسیب پذیر بود و پس گرفتن مهران قدری آسانتر میشد. در دیگر سو هم عراقیها جشن گرفته بودند و این طور توی بوق و کرنا میکردند که نیروهای طلایی صدام در عملیات” خون خواهی” قهرمانان مهران را فتح کردند. عراق پس از اشغال منطقه، با تثبیت موقعیت خود به تحکیم و گسترش موانع و مواضع دفاعی مانند احداث خاکریزها و کانالهای ضد خودرو، ضدنفر، میدانهای مین، سیمهای خاردار، مواضع کمین، سنگرها و … در منطقه اشغالی پرداخته بود و برای دستیابی به پدافندی کارآمد، ضمن مسلح کردن زمین، اقداماتی کرد که نتیجهی آن، تخریب گسترده ساختمانهای مسکونی و تجاری شهر بود.
بر اساس طرح مانور نهایی، عملیات در سه مرحله انجام میشد:
مرحله اول: تأمین تپههای قلاویزان ایران تا روستای سیدحسن.
مرحله دوم: تأمین جبال حمرین تا شیار میگ سوخته و تأمین روستاهای بهین بهروزان و هرمزآباد
و مرحله سوم: فتح خاکریز والفجر ۳ که از روستای فرخ آباد تا دامنه پایکوهی شمال قله ۲۲۳ قلاویزان امتداد داشت. در طرح نهایی، قرارگاه نجف نیروی زمینی سپاه، مأموریت و رزم قرارگاه را در سه مرحله به شرح زیر، تعیین کرد:
مرحله اول لشکر ۱۷ علی بن ابی طالب با ۴ گردان از تپه ۲۶۵ تا تپه ۲۰۷ قلاویزان. لشکر ۲۵ کربلا با ۵ گردان از راست لشکر ۱۷ در تپه ۲۰۷ تا دامنههای شمالی قلاویزان. لشکر ۴۱ ثارالله با ۴ گردان از راست لشکر ۲۵ در شیبهای شمالی تا شیار آبشور. لشکر ۲۷ محمد رسول الله با ۷ گردان از راست لشکر ۴۱ در شیار آبشور تا حاشیه دهلران- مهران. لشکر ۱۰ سیدالشهدا با ۶ گردان از جاده دهلران- مهران تا ساحل مسیر گاوی. مرحله دوم و سوم هم یگانهایی که در مرحله اول، به منزله احتیاط قرارگاه به شمار میآمدند. با حفظ آمادگی، باید در مرحله دوم و سوم نبرد، به اجرای مأموریت میپرداختند. این یگانها عبارت بودند از لشکر ۵ نصر با ۴ گردان، تیپ امام حسن با ۵ گردان و تیپ ۲۱ امام رضا با ۴ گردان.
شروع عملیات
عملیات کربلای ۱ در ساعت ۲۳:۳۰ روز ۹ تیر ۱۳۶۵ با رمز یا اباالفضل العباس ادرکنی آغاز و عراقیها از ضربه غافلگیر کننده بچههای لشکر ۱۷ در قلب دفاعی شأن گیج شدند. عملیات کاملاً موفق جلو میرفت و در بعضی محورها جنگ سختتر شده بود. روز دوم عملیات، مهران آزاد شد و در نهایت روز ۱۹ تیر با موفقیت به پایان رسید. عملیات کربلای یک در دو محور اصلی و فرعی اجرا شد. محور اصلی عملیات در امتداد جاده دهلران- مهران و در حد فاصل قلاویزان تا رودخانه گاوی با ۳۴ گردان پیاده، ۹ گردان ادوات و ۲ گردان زرهی اجرا شد. محور فرعی عملیات در امتداد جاده ایلام- مهران و در حد فاصل باغ کشاورزی تا رودخانه گاوی با یگانهایی از تیپ ۴ اجرا و سپس از روز دوم عملیات، یگانهای محور فرعی به عنوان پشتیبانی محور اصلی، اقدام به تک کردند.
بر اساس طرح، قرار بود عملیات در سه مرحله اجرا شود؛ اما با دستیابی به موفقیت سریع در هر سه مرحله، عملیات به پنج مرحله افزایش یافت و با دستاوردی بیش از آنچه در طراحی عملیات پیش بینی شده بود، موفقیتی دیگر در تاریخ جنگ تحمیلی رقم خورد. آزادی مهران خستگی را از تن رزمندهها بیرون برد. ایرانیها تمام برنامههای فرماندهی عراق را از بین بردند. فرمانده عراقی میگفت: ما آمدیم خودمان را پیدا کنیم، دیدیم ایرانیها جای ما را در مهران گرفتهاند. پرچم ایران در حالی بر فراز مهران افراشته شد که هنوز جمله تاریخی صدام از بلندگوی رادیو بغداد شنیده میشد که مهران مهریه فاو است و گوینده رادیو ایران میگفت: پس ماهوارههای جاسوسی ابرقدرتها کجا هستند تا سوختن تجهیزات عراق را در شهر مهران ببینند؟!