شب اول عروسی یا شب زفاف اوّلین شبی است که یک دختر و پسر، تغییر کیفیتی و کمّیتی در زندگی خود می دهند و با انجام آداب عروسی و زناشویی، نام شوهر و همسر ـ عروس و داماد ـ را بر خود می نهند، و زندگی جدید را با همتای خود آغاز می کنند. قدرت تکوینی زفاف (شب اول عروسی)به گونه ای است که با توجّه به جاذبه وانهاده در ضمیر انسان، در وهله اول مستحب شمرده می شود، و با احتمال آلودگی به گناه، واجب به حساب می آید. از این رو ازدواج از سنّت نبی اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ است و ایشان فرموند:«ازدواج از سنّت من است و هر کس از سنّت من سرپیچی کند، از من نیست»
شب زفاف یکی از شب های بسیار مبارک است و به همین جهت در منابع اسلامی آداب فراوانی برای آن ذکر شده است. مبارکی آن از این جهت است که در روایت آمده مؤمن با ازدواج و عروسی کردن نیمی از ایمانش تکمیل می شود. در این شب دعا مستجاب است و فرشتگان برای عروس و داماد رحمت خدا را نازل می کنند.
از آموزه های دینی به دست می آید، همبستر شدن زن و شوهر و ارضای غریزه جنسی از این راه عبادت محسوب می شود و حتی در روایتی آمده است اگر کسی عمل نزدیکی با همسرش را همراه با آداب و رسوم آن زود به زود انجام دهد به یکی از سنت های پیامبران(ص) عمل کرده است.
آداب شب اول ازدواج
آداب روابط زناشویی زن و مرد دو قسم است:
الف – آداب شب زفاف که عبارت است از :
۱. از آداب مستحبّی شب اول عروسی (شب زفاف) ، نماز و دعا است.شب اول عروسی یکی از اوقاتی است که دعا و طلب حاجتی در آن، پیش از انجام اعمال زناشویی مستجاب است.
امام باقر(ع)می فرماید:«هنگامی که عروس را نزد تو آوردند، خودت وضو بگیر و به او نیز بگو وضو بگیرد، دو رکعت نماز بخوان، و به او نیز بگو که دو رکعت نماز مستحبی بخواند، سپس حمد و ثنای پروردگار عالم را انجام بده و صلوات بر محمّد و آلش بفرست، آن گاه دعا کن و به حاضرین بگو «آمین» بگویند و این دعا را بخوان:
«اَللّهُمَّ ارزقنی اُلفَها و وُدَّها وَ رِضاها، وَ ارضِنی بِها، و اجمَع بَینَنا بِأَحسَنِ اجتماعٍ وَ انس وَ ائتِلافٍ، فَاِنَّکَ تُحِبُّ الحَلالَ وَ تُکرِهُ الحرامَ؛
خدایا، دوستی و محبّت و خوشنودی او را روزی من گردان، و مرا به او خشنود ساز و بین ما و او به پیوند نیک و صمیمانه جمع کن، چرا که تو حلال را دوست داری و حرام را ناپسند می دانی».
هم چنین از ایشان نقل شده است که:هنگامی که خواستی با همسرت همبستر شوی، متوجّه خدا باش و بگو:
« اَللّهُمَّ ارزُقنی وَلَداً وَاجعَلهُ تَقیا زَکیاً لَیسَ فی خَلقِهِ زیادَهٌ وَلا نُقصانٌ واجعَل عاقِبَتهُ اِلی خیر؛
خدایا فرزندی به من عطا فرما، و او را پرهیزگار و پاک گردان، جسمش را کامل و موزون قرار بده، و عاقبت امرش را ختم به خیر بفرما»
۲. اجتناب از شرکت شیطان در انعقاد نطفه:در شب اول عروسی (شب زفاف) و یا هر وقت دیگر که همسران می خواهند با هم همبستر شوند، «بسم الله» بگویند، و مراقب باشند که در آن هنگام از هر گونه گناه دور باشند، حتّی فکر گناه نکنند، تا شیطان در نطفه آنان شریک نشود؛ زیرا نطفه پایه اوّل ساختار فرزند آینده را تشکیل می دهد. امام صادق(ع)دستور فرموده اند که هنگام همبستر شدن گفته شود:
«اَعوذَُ بِالله السَمیع العَلیم مِنَ الشّیطانِ الرَّجیم؛
پناه می برم از خدای شنوا و دانا، از شیطان رانده از درگاه خدا».
۳.تکبیر گفتن در این شب
برخلاف مراسم جاهلیت – که متأسفانه عدهای در عصر ما به بعضی از آنها گرفتاراند و شب زفاف را به بی عفتی و بی غیرتی و گناه می گذرانند – در اسلام ، نخستین حرکت سازنده زندگی مشترک ، با شعار «تکبیر» آغاز می گردد .
۴- خواندن دو رکعت نماز ؛
خواندن این نماز با حال خضوع و خشوع و دعای ذیل در سرنوشت عروس و داماد بسیار مؤثر است:«اللهم ارزقنی الفتها و ودّها و رضاها بی و ارضنی بها و اجمع بیننا باحسن اجتماعٍ و انفس ائتلاف فانّک تحب الحلال و تکره الحرام؛ خدایا الفت و مودت و رضایت زن را نسبت به من و رضایت مرا نسبت به او، بر من ارزانی دار و میان ما را به بهترین وجه مجتمع نما و نیکوترین الفت را به ما عطا کن، همانا تو حلال را دوست می داری و حرام را زشت می شماری». ۴- خواندن دعا و نیایش، که بعد از خواندن نماز زفاف صورت می گیرد.
۵- دست گذاشتن داماد بر پیشانی عروس ؛
پس از ورود عروس به حجله ، داماد در حالی که رو به قبله می ایستد، دست خویش را بر پیشانی عروس بگذارد و برای خود و عروس و اولاد آیندهشان ، چنین دعا کن:«اللهم بامانتک اخذتها و بکلماتک استحللت فرجها، فان قضیت لی منها ولدا فاجعله مسلما سویّا ولا تجعله شرک شیطان؛ خدایا این زن را به امانت از تو گرفتم و با کلمات تو او را حلال کردم، اگر از این زن فرزندی برای من مقرر فرمودی او را پربرکت و پارسا قرار ده و برای شیطان در او بهرهای قرار مده».
ب – آداب عمومی ( مستحبات) زناشویی:
۱.در هنگام جماع تعجیل نکند و زن را برای آن آماده کند تا او هم کاملاً لذت ببرد.
۲.جماع در شبهای دوشنبه، سه شنبه، پنج شنبه یا جمعه باشد.
۳.هنگام جماع با زن ملاعبه و بازی کند تا او کاملاً آماده شود.
۴.جماع را وقتی انجام دهد که زن میل دارد.
۵.بهتر است نزدیکی در اول شب نباشد ، بلکه ساعاتی بعد از خوردن شام باشد ، زیرا معده پر است و نزدیکی موجب قولنج و فلج و چکیدن بول و فتق و ضعف بینایی و برخی بیماری های دیگر می شود.
امام رضا(علیه السلام) فرمودند:این عمل را در آخر شب انجام دهید. زیرا برای بدن صالح تر و مایه امید بیش تر و ذکاوت بیش تر برای فرزندی که به دنیا می آید ، می باشد. (سفینه البحار ، ج ۱، ص ۱۸۱)
۶.آمیزش در محیط سر پوشیده:شب اول عروسی (شب زفاف) در محیطی سرپوشیده باید انجام گیرد، و نیز لازم است مسائل خصوصی و اسراری که در این رابطه وجود دارد، برای کسی نقل نشود، و با این کار حریم حیاء و عفّت و غیرت اسلامی را حفظ کنند
پیامبر اکرم(ص) فرمودند:«سوگند به آن کسی که جانم در دست اوست، اگر مردی با همسرش در خانه ای همبستر شود و کودکی آن ها را بنگرد و سخن و صدای نفس آن ها را بشنود، آن کودک هرگز رستگار نخواهد شد، اگر پسر باشد، زناکار می شود و اگر دختر باشد، آلوده دامن می گردد.»
هر کدام از همسران، دستمال جداگانه ای داشته باشند و اگر دستمال آنها یکی باشد، موجب دشمنی و سپس جدایی و طلاق خواهد شد.
۷.آماده سازی حجله در شب اول عروسی:بهتر است یک اتاق مناسب، راحت و آرامش بخش، در یک مکان آرام و بدور از هر گونه دغدغه و اضطراب آماده شود تا عروس و داماد از هر نظر راحت و آسوده باشند.
۸.آماده سازی عروس در شب اول عروسی:دختران معمولاً به دلیل شنیدن خاطرات دوستان و اطرافیانش، از شب اول عروسی و خطرات احتمالی آن درباره پرده بکارت ترس و اضطراب دارند، که اولاً خود آن ها باید با افزایش آگاهی خود، اضطراب را دور کنند، و ثانیاً پسران باید رعایت حال آنان را بکنند و با آماده سازی و به تدریج اقدام نمایند.
۹.کسب اطلاعات کافی جنسی:پسر و دختر باید قبل از شب زفاف اطلاعات لازم را در مورد امور جنسی لازم، البته از راه صحیح و مشروع آن را کسب کنند تا آن شب مشکلی پیش نیاید.
۱۰.بدون رو انداز نزدیکی نکنند.
۱۱.طوری بخوابند که کف پا یا سر آنها به طرف قبله نباشد.
۱۲.جای آرام و خلوت و در شب انجام شود.
۱۳. پس از ورود آنها به اتاق مخصوص (حجله) ابتدا خدای را برای این که آنها را به یکدیگر حلال کرد و اجازه آمیزش جنسب به آنها داد شکر کنند، پس داماد پاهای عروس را با مقداری آب بشوید و آب آن را اطراف خانه و چند قطره هم اطراف اتاق بپاشد که موجب برکت می شود.
۱۴.هنگام همبستر شدن به عورت یکدیگر نگاه نکنند و با یکدیگر صحبت نکنند.
۱۵. با شکم پر و مثانه پر نزدیکی نکنند.
۱۶.از نزدیکی کردن در شب های چهارشنبه و شب اول، وسط و آخر ماه قمری و نیز شب های ماه گرفتگی و طوفان های شدید پرهیز کنند.
۱۷.پس از نزدیکی فورا غسل کنند و با حالت جنابت نخوابند.
۱۸.اگر قبل ازغسل تصمیم دارند دوباره نزدیکی کنند، آلت های تناسلی خود را بشویند و وضو بگیرند.
۱۹. در زمان همبستر شدن هیچ کس حتی بچه کوچک مطلع نشود.
توصیه های پیامبر(ص) به حضرت علی(ع) :
هنگامی که عروس به خانه تو وارد شد:
کفش های او را در آور، تا بنشیند.
پاهای او را بشوی.
از آن آب، از در خانه تا انتهای آن بپاش (چنین کاری موجب رفع و دفع انواع فقر شده و باعث نزول برکت های بسیار خواهد شد.)
تا هفت روز، عروس را از خوردن شیر، سرکه، گشنیز و سیب ترش منع کن (زیرا رحم زن بر اثر خوردن این چهار غذا، سرد شده برای باروری آماده نمی شود.)
در آغاز و وسط و آخر ماه (قمری) آمیزش نکن.
بعد از ظهر آمیزش نکن.
هنگام آمیزش سخن نگو.
هنگام آمیزش به فکر زن دیگری نباش.
شب عید فطر و قربان آمیزش نکن.
آمیزش در شب دوشنبه و آغاز شب سه شنبه و شب پنجشنبه و هنگام ظهر و پنج شنبه و هم چنین شب جمعه و بعد از ظهر جمعه خوب است.
بدون وضو آمیزش نکن.
اشتباهات در شب اول ازدواج:
هم در گذشته و هم در حال حاضر در خانواده های سنتی ایرانی رسم است که در شب اول عروسی (شب زفاف) زنان پشت در اتاق عروس و داماد می نشینند تا داماد پارچه ای خونین را نشان آنها بدهد تا از پشت در بلند شوند و به خانه های خود بازگردند . این دستمال خونی نشان دهنده پاره شدن پرده بکارت عروس توسط داماد است.در تلقی عمومی جامعه ما ، شب ازدواج و زفاف ، شب خوشبختی و رسیدن به آرزوهاست ، اما شب زفاف ، شب خستگی هم هست ، شب اظطراب و نگرانی است شب سر درد ، شب گریه ، شب سوزش معده و شب …….و حتی شاید شب بر باد رفتن آرزوها هم باشد.
اینکه چنین شبی با جایگاهی که در فرهنگ اجتماعی ما دارد و اثرات آن بر زندگی ما اینقدر درباره اش کم صحبت شده و حتی از دید نویسندگان و دیگر هنرمندان ما هم پنهان مانده خود معمایی است. شب عروسی در فرهنگ ما فعلا آن موقعی است که دو تا آدم که چند وقت در تدارک ازدواج بوده اند برای اولین بار زن و شوهر می شوند و به صورت رسمی در یک رختخواب می خوابند ، شب ازدواج فقط و فقط یک کار اجباریست. شما و همسرتان باید از ماشین عروس پیاده شوید ، به درون خانه بروید و در را ببندید، همین . هر کس دیگری انتظاری به غیر از این داشت زیاد به حرفش گوش نکنید.در فرهنگ ما ازدواج به همه فامیل مربوط است بعضی جاها ( که از لحاظ سواد عمومی رابطه جنسی در مرحله پایین تری هستند ) از داماد انتظار دارند در عرض ۱۰ دقیقه تا نیم ساعت پارچه خون آلودی را به عنوان نشان باکره بودن عروس تحویل بدهد. بعضی ها ممکن است تا شب ازدواج ، عروس اشون یا دامادشون را ندیده باشند و خیلی های دیگر ممکن است اون رو لخت ندیده باشند. عده زیادی هم هستند ماه قبل از عروسی با همسرشون رابطه جنسی داشته اند، پس پیچیدن یک نسخه ثابت غیر ممکن است اما چیزهای مشترکی هم وجود دارد.
پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم):هیچ کس دراسلام ایمانش زیاد نمی شود مگر آن که محبت او به زنان بیشترباشد .
پیامبر اعظم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) :هر مومنی که با همسرش آمیزش نماید ، هفتاد هزار فرشته بال هایشان را برای آنها می گسترانند و رحمت خدا بر آنان نازل می گردد ( مستدرک الوسائل ج ۱۴ ص ۱۵۴ )
امام صادق ( علیه السلام ) :هیچ مباح و حلالی نزد خداوند ، دوست داشتنی تر از آمیزش با هم نیست .
پس زمانی که مومن با همسرش نزدیکی و غسل جنابت می کند ، شیطان به گریه می افتد و می گوید :ای وای ! این بنده از پروردگارش اطاعت نموده و گناهانش بخشیده شده است . ( وسائل الشیعه ج۲ ص ۱۷۹ )
پیامبر اعظم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) در خطاب به مردان فرمودند :چنانچه حیوانات بر جفت های خویش می جهند بر همسرانتان نجهید ، بلکه پیش از آن با بوسه و سخن گفتن وی را برای عمل آماده سازید .
امام صادق ( علیه السلام ) در خطاب به مردان فرمودند :اگر یکی از شما به همسرش نزدیک شود و سپس برخیزد و او را ارضا نکند همسر او اگر به یک سیاه زنگی دست یابد به او متوسل می شود ، پس به هنگام نزدیکی شوخی و ملاعبه کنید که لذت بخش و بهتر است و زن بهتر ارضا می شود .(مکارم اخلاق )
امام علی ( علیه السلام ) :چون یکی از شما خواست با همسرش آمیزش کند ، از شتاب کردن در این کار پرهیز نماید که زنان نیز نیازهایی ( جنسی ) دارند . (خصال صدوق) از امام صادق ( علیه السلام ) درباره آمیزش از مقعد پرسیدند حضرت فرمود :همسرت عروسک و عشق زندگی توست پس او را با این کار اذیت مکن .
