دختری که قصد ازدواج دارد، اگر مدعی باشد که پدر بهانه‌جویی می‌کند و دلیل موجهی برای مخالفت ندارد، می‌تواند از طرف دادگاه اجازه لازم را اخذ کند.

ممکن است بعضی ایراد کنند که در هر صورت ازدواج، به شرط اجازه ولی، برای دختر محدودیت‌آفرین است. در این خصوص باید گفت اولاً استقلال دختر در نکاح در بین بعضی فقها محبوبیت دارد و آنچه در قانون آمده، تنها عقیده گروهی از فقها است و ثانیاً دخالت خانواده و ولی در امر ازدواج می‌تواند منافعی را در برداشته باشد:

۱-  خانواده از این ازدواج حمایت می‌کند و احترام به بنیان اجتماعی خانواده حفظ می‌شود.

۲- پشتوانه‌ای قوی (خانواده) در زندگی آتی دختر او را از بسیاری از مشکلات احتمالی می‌رهاند.

۳- اخلاق و عرف اجتماعی چنین عملی را می‌پذیرد و حتی اگر قانونی نیز در این زمینه وضع نمی‌شد، به نظر می‌رسد که باز هم رویه غالب خانواده‌های ایرانی بر همین می‌بود.

چرا در اسلام با وجود این‌که اطاعت پدر واجب است، در امر ازدواج پسر، اطاعت او واجب نیست؟ یعنی چرا پسر بدون اذن پدر می‌تواند ازدواج نماید؟

آنچه درباره وجوب اطاعت از پدر و مادر و حرمت آزار و اذیت آنان گفته شده آن است: کاری که موجب اذیت والدین شود و بر فرزند واجب نبوده باشد، باید آن کار را مرتکب نشود و یا از پدر و مادر مخفی دارد یا آنها را راضی کند، ولی اطاعت آنان به عنوان اطاعت والدین وجوبی ندارد [بلکه اذیت آنان حرام است].[۱]

در مورد ازدواج فرزندان که پرسش نیز ناظر به همین مسئله است، رضایت ولیّ و پدر برای ازدواج دختر، شرط است، امّا برای ازدواج پسر رضایت ولیّ و پدر شرط نیست.

چرا در اسلام با وجود این‌که اطاعت پدر واجب است، در امر ازدواج پسر، اطاعت او واجب نیست؟ یعنی چرا پسر بدون اذن پدر می‌تواند ازدواج نماید؟

آنچه درباره وجوب اطاعت از پدر و مادر و حرمت آزار و اذیت آنان گفته شده آن است: کاری که موجب اذیت والدین شود و بر فرزند واجب نبوده باشد، باید آن کار را مرتکب نشود و یا از پدر و مادر مخفی دارد یا آنها را راضی کند، ولی اطاعت آنان به عنوان اطاعت والدین وجوبی ندارد [بلکه اذیت آنان حرام است].[۱]

در مورد ازدواج فرزندان که پرسش نیز ناظر به همین مسئله است، رضایت ولیّ و پدر برای ازدواج دختر، شرط است، امّا برای ازدواج پسر رضایت ولیّ و پدر شرط نیست.

البته فلسفه بسیاری از احکام برای ما روشن نیست و برخی نیز در روایات وارد شده است. امّا آنچه که به نظر می‌رسد، این است که؛

اولاً: حتی پسر هم باید تلاش کند تا رضایت پدر در ازدواجش جلب شود و این مسلّماً امری مطلوب است.

ثانیاً: به دلیل این‌که فرزند پسر است که بعد از ازدواج مسئولیت و مدیریت خانواده را بر عهده گرفته و تمام مخارج خانواده بر عهده او است، و همچنین در آینده اگر دچار مشکلی شد اختیار طلاق را نیز خواهد داشت، نمی‌توان او را وادار کرد که حتماً آنچه پدرش می‌خواهد را انجام دهد و این بر خلاف دختر است؛ چون به عنوان نمونه دختر به دلیل آن‌که حق طلاق ندارد، مشکلات او در صورت شکست در ازدواج بسیار بیشتر از پسر خواهد بود و جلب رضایت پدر پشتوانه‌ای خواهد شد تا در صورت بروز این مشکلات از حامی قدرت‌مندی برخوردار باشد.

==============================

[۱]. تبریزی، جواد، ‌استفتائات جدید، مسئله ۲۲۳۰،‌ سرور، چاپ اوّل؛ فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، ‌ج ۱، مسئله ۲۱۸۸؛ امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ج ۲، مسائل متفرقه، مسئله ۸۵، ص ۶۷۵، انتشارات اسلامی، چاپ اوّل.

چرا در اسلام با وجود این‌که اطاعت پدر واجب است، در امر ازدواج پسر، اطاعت او واجب نیست؟ یعنی چرا پسر بدون اذن پدر می‌تواند ازدواج نماید؟

آنچه درباره وجوب اطاعت از پدر و مادر و حرمت آزار و اذیت آنان گفته شده آن است: کاری که موجب اذیت والدین شود و بر فرزند واجب نبوده باشد، باید آن کار را مرتکب نشود و یا از پدر و مادر مخفی دارد یا آنها را راضی کند، ولی اطاعت آنان به عنوان اطاعت والدین وجوبی ندارد [بلکه اذیت آنان حرام است].[۱]

در مورد ازدواج فرزندان که پرسش نیز ناظر به همین مسئله است، رضایت ولیّ و پدر برای ازدواج دختر، شرط است، امّا برای ازدواج پسر رضایت ولیّ و پدر شرط نیست.

البته فلسفه بسیاری از احکام برای ما روشن نیست و برخی نیز در روایات وارد شده است. امّا آنچه که به نظر می‌رسد، این است که؛

اولاً: حتی پسر هم باید تلاش کند تا رضایت پدر در ازدواجش جلب شود و این مسلّماً امری مطلوب است.

نقش دعا در امر ازدواج

دعا براى فراهم شدن زمینه ازدواج یا همسری شایسته از کارهای مستحب و مورد ترغیب خداوند است چرا که قبل از اقدامات شخصى و تصمیم گرفتن بر اساس فهم و شناخت فردى، به خداوند روى آورده و از او خیرخواهى نموده ‏اید و از او هدایت جسته ‏اید. لذا در روایات متعدد حضرات ائمه علیهم السلام ما را به دعا کردن و نماز خواندن براى دست یافتن به یک ازدواج موفق توصیه و سفارش نموده‏ اند. کافى است با حسن اعتماد و قلب پاک رو به درگاه الهى آورید و دعا کنید. توجه شما را به روایت زیر جلب مى‏کنیم:

از امیرالمؤمنین نقل شده که هر کس قصد ازدواج داشته باشد دو رکعت نماز گذارد و در هر رکعت پس از حمد سوره یاسین بخواند و پس از اتمام نماز حمد و ثناى پروردگار گذارد. به علاوه، این دعا را نیز در قنوت نماز و بعد از هر نماز، در سجده و یا هر وقت دیگر زیاد بخوانید:

«اللهم اَغنِنی بِحلالِکَ عَن حَرامِک و بِطاعَتِکَ عَن مَعصیتِک»؛« خدایا مرا بی نیاز کن با حلالت از حرامت و با فرمانبرداری‌ات از نافرمانیت». برخی از بزرگان توصیه کرده اند این دعا ۱۱۴ مرتبه در یک مکان مقدس مانند مسجد یا زیارتگاه خوانده شود.