احادیثی گهربار از امام جواد (ع) قالَ الا مام اءبوجعفر، محمّدالجواد صلوات اللّه و سلامه عليه : الْمُؤ مِنُ يَحْتاجُ إ لى ثَلاثِ خِصالٍ: تَوْفيقٍ مِنَ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ واعِظٍ مِنْ نَفْسِهِ، وَقَبُولٍ مِمَّنْ يَنْصَحُهُ.(1) فرمود: مؤ من در هر حال نيازمند به سه خصلت است : توفيق از طرف خداوند متعال ، واعظى از درون خود، قبول و پذيرش نصيحت كسى كه او را نصيحت نمايد.

ختم به معنی پایان دادن به هر کاری است که ابتدا و انتهایی دارد. و ختم صلوات نیز به همین معنی است، چنان که اگر کسی قرآن کریم را از اول تا آخر تلاوت کند، گویند قرآن را دوره کرده است که تعبیر دیگر آن ختم کردن قرآن است.

امیر المۆمنان، علی بن ابی طالب (علیه السلام) آیت کبرای خداوند، اسم اعظم و کارشناس اعلای آدم و عالم و دین خداست؛ همو با هندسه تفصیلی عالَم، آدم و دین آشنا است و منبع معصوم و کامل شناسایی حقایق جهان، انسان و معارف دینی است. از این رو برای آگاهی از اسرار و معارف حج، به بررسی سخنان ایشان در نهج البلاغه پرداخته می‌شود. در ذیل برخی از نکاتی که در زمینه حج قابل تأمل است بیان خواهد شد.

سرنوشت قطعی انسان، زندگی بر روی زمین بود. از سویی نیز آن جنّت که حضرت آدم و همسرش حوا در آن ساکن شده بودند، بهشت موعود نبوده است. انسان از ابتدا برای خلیفة اللّهی خدای متعال در زمین آفریده شده بود: «وَ إِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلیفَةً[بقره/30] (به خاطر بیاور) هنگامى را كه پروردگارت به فرشتگان گفت: «من در روى زمین، جانشینى [نماینده ‏اى‏] قرار خواهم داد.»

سجده و نام دیگرش «المضاجع»1  سی و دومین سوره قرآن است كه مكی و 30 آیه دارد. در فضیلت این سوره از پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله وسلم نقل شده است: هر كس سوره سجده را قرائت نماید مانند آن است كه شب قدر را احیا گرفته است. 2 از امام صادق علیه السلام نیز روایت شده است: هر كس در شب های جمعه سوره سجده را قرائت كند خداوند نامه اعمالش را در روز قیامت به دست راست او ...