ماه ذی الحجه، که ماه حج است، همراه با ماه قبل و بعد از آن، ماه‌های حرام اند (ماه چهارم حرام، ماه رجب است). شاید یکی از اهداف آتش‌بس در این سه ماه، آرامش جامعه و توفیق برای حج و عبادت باشد.ذیقعده، ذی‌القَعده یا ذوالقَعدهالحرام (به عربی: ذو القعده)، یازدهمین ماه از ماه‌های قمری است. ماه ذی القعده، از ماه‌های حرام است که شروع جنگ در آن حتی با دشمنان اسلام حرام است؛ مگر این‌که آنها جنگ را به مسلمانان تحمیل نمایند. در این ماه زائران خانه خدا از اطراف و اکنافِ جهان به سوی مکه و مدینه حرکت می‌کنند. این ماه، ماه اجابت دعا نامیده شده‌است.
اعمال عمومی ماه ذی القعده:
حداقل چیزی که بر مؤمنین لازم است در این ماه بر آن مداومت کنند بدین شرح است:
۱- هر روز ۱۰۰ بار صلوات بر محمد و آل محمد.
۲- هر روز ۳۶۰ مرتبه «الحمد لله رب العالمین.» گفته شود.
۳- هر روز ۷۰ مرتبه استغفرالله، ۷۰ مرتبه اتوب الی الله، ۱۰۰ مرتبه سبحان الله، ۱۰۰ بار الحمدلله، ۱۰۰ مرتبه لا اله الا الله، ۱۰۰ مرتبه الله اکبر، ۱۰۰ مرتبه لا اله الا الله الملک الحق المبین، ۱۰۰ مرتبه لاحول ولاقوه الا بالله. (۱)
۴- مداومت بر نماز جعفر طیار حداقل هفته ای یکبار خوانده شود.
۵- مداومت بر نماز شب و نوافل یومیه.
۶- بعد از هر نماز «آیه الکرسی.» تلاوت شود. (۲)
۷- هر شب و روز جمعه ۱۰۰۰ بار صلوات بر محمد و آل محمد فرستاده شود. (۳)
۸- خواندن تعقیبات نماز که امام صادق علیه السلام در این باره فرموده است: «التعقیب ابلغ فی طلب الرزق من الضرب فی البلاد؛ تعقیبات، در جلب روزی از مسافرت های تجارتی مؤثرتر است.» (۴)
۹- مبادرت بر تسبیح حضرت زهرا علیها السلام که تأکید شده است تسبیح حضرت فاطمه علیها السلام بعد از نماز بدون تکلم و بدون جابه جا کردن پاها انجام شود. (۵)
دستور پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در خصوص ماه ذی القعده
در این ماه، روزی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از منزل خارج شدند و فرمودند: «ای مردم! چه کسی می خواهد توبه کند؟» همه پاسخ مثبت دادند. آنگاه فرمود: «غسل کنید، وضو بگیرید و چهار رکعت نماز بخوانید. در هر رکعت یک بار سوره حمد، سه بار سوره اخلاص و یک بار هم سوره فلق و ناس بخوانید. پس از اتمام نماز، ۷۰ مرتبه استغفار کنید و سپس بگویید:
لا حول و لاقوه الا بالله العلی العظیم و بعد از آن، این دعا را بخوانید:
«یا عزیز یا غفار اغفر لی ذنوبی و ذنوب جمیع المؤمنین و المؤمنات فانه لا یغفر الذنوب الا انت.» سپس فرمود: «کسی که این عمل را به جا آورد از آسمان به او ندا می رسد: ای بنده خدا، توبه ات پذیرفته شد و گناهانت بخشوده گشت، کردارت را از سر بگیر…» (۶)
وقایع ماه ذی القعده:
روز یازدهم ماه ذی القعده:
میلاد با سعادت امام رضا علیه السلام در سال ۱۴۸ هجری قمری.
روز پانزدهم ماه ذی القعده:
در شب نیمه این ماه، عبادت انجام گیرد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرموده است:
«در ماه ذی القعده شبی با برکت است و آن شب نیمه می باشد که خداوند با نگاه رحمت به بندگان مؤمن می نگرد. کسی که در آن شب به اطاعت مشغول باشد، پاداش صد روزه دار غیر عاصی را به او می دهند. (۷)
روز بیست و سوم ماه ذی القعده:
شهادت امام رضا علیه السلام در سال ۲۰۳.
زیارت حضرت امام رضا علیه السلام در این روز سنت است و سید بن طاووس از بعضی نقل کرده است که مستحب می باشد. (۸)
شب بیست و پنجم ماه ذی القعده:
این شب، شب دحو الارض است. (یعنی پهن شدن زمین از زیر خانه کعبه بر روی آب). و به عبادت در این شب سفارش شده است. (۹)
روز بیست و پنجم ماه ذی القعده:
اعمال
۱- روزه. (۱۰)
۲- غسل. (۱۱)
۳- نماز: دو رکعت است که در هر رکعت، یک بار سوره حمد و پنج مرتبه سوره شمس خوانده شود.
پس از سلام نماز بگوید: «لا حول ولا قوه الا بالله» آنگاه این دعا را بخواند:
یا مقیل العثرات اقلنی عثرتی یا مجیب الدعوات اجب دعوتی یا سامع الاصوات اسمع صوتی و ارحمنی و تجاوز عن سیئاتی یا ذا الجلال و الاکرام یا ارحم الراحمین. (۱۲)
۴- دعا
۵- زیارت ثامن الحجج علیه السلام.
بعضی از علما زیارت این روز را مستحب دانسته اند. (۱۳)
نقل شده است که در این روز حضرت حجت بن الحسن العسکری (عج) قیام خواهد کرد. (۱۴)
روز سی ام ماه ذی القعده:
شهادت امام محمدتقی علیه السلام در سن ۲۵ سالگی در سال ۲۲۰ هجری قمری. قبر شریفش در بقعه کاظمیه است. (پشت سر جد بزرگوارش مدفون است) . (۱۵)
این امام همام دارای پنج فرزند به نام های ۱- علی (امام هادی علیه السلام) ۲- موسی ۳- حکیمه ۴- خدیجه ۵- ام کلثوم می باشد. (۱۶)
