نفاس در لغت به زایمانِ زن گفته مى شود و زنى که زایمان کرده «نُفَسأ» نامیده مى شود.
در اصطلاحِ فقه، نفاس به خونى گفته مى شود که همراه با خروجِ اوّلین جز بچه از شکم مادر خارج مى شود به شرطى که قبل از ده روز، یا در پایان ده روز قطع گردد. خونى که زن پیش از بیرون آمدنِ اوّلین جز بچه مى بیند نفاس نیست.
مسأله ۱: از وقتى که اوّلین جزء بدن بچّه از شکم مادر بیرون مى آید، هر خونى که زن مى بیند، اگر ده روز یا کمتر باشد، خون نفاس است. و زن را در حال نفاس « نُفَساء » مى گویند. و اگر خون بیشتر از ده روز باشد، حکم آن در « مسأله ۵۶۷ » بیان خواهد شد.
مسأله ۲: خونى که زن پیش از بیرون آمدن اوّلین جزء بدن بچّه مى بیند نفاس نیست.
مسأله ۳: لازم نیست که خلقت بچّه تمام باشد، بلکه اگر خون بسته اى از رحم زن، خارج شود و خود زن بداند یا چهار نفر قابله بگویند که اگر در رحم مى ماند انسان مى شد، خونى که تا ده روز ببیند خون نفاس است.
مسأله ۴: ممکن است خون نفاس یک لحظه بیشتر نباشد، ولى بیشتر از ده روز نمى شود.
مسأله ۵: هرگاه شک کند چیزى سقط شده یا نه، یا چیزى که سقط شده، اگر مى ماند انسان مى شد یا نه، بنابر احتیاط لازم، بررسى کند و اگر به نتیجه نرسید، خونى که از او خارج مى شود شرعاً خون نفاس نیست.
مسأله ۶: توقّف در مسجد، رساندن جایى از بدن به خط قرآن و کارهاى دیگرى که بر حایض حرام است، بر « نفساء » نیز حرام مى باشد. و آنچه بر حایض واجب، مستحب و مکروه است، بر نفساء نیز واجب، مستحب و مکروه مى باشد.
مسأله ۷: طلاق دادن زنى که در حال نفاس است صحیح نیست، مگر با شرایطى که در احکام طلاق ذکر مى شود. و نزدیکى کردن با او حرام مى باشد و اگر شوهرش با او نزدیکى کند بنابر احتیاط مستحب کفاره بدهد، همان گونه که در احکام حیض گذشت.
مسأله ۸: وقتى زن از خون نفاس پاک شد، باید غسل کند و عبادتهاى خود را بجا آورد و اگر دوباره خون ببیند، چنانچه مجموع روزهایى که خون دیده با روزهایى که در وسط پاک بوده، روى هم ده روز یا کمتر از ده روز باشد، تمام آن نفاس است و اگر روزهایى که پاک بوده روزه گرفته، باید قضا نماید.
مسأله ۹: اگر زن از خون نفاس پاک شود و احتمال دهد که در باطن خون هست، باید مقدارى پنبه داخل فرج نماید و کمى صبر کند اگر پاک بود، براى عبادتهاى خود غسل کند.
مسأله ۱۰ : اگر زن در حال نفاس بیشتر از ده روز خون ببیند، چنانچه در حیض عادت دارد، به اندازه روزهاى عادت او نفاس و بقیّه استحاضه است و اگر عادت ندارد، تا ده روز نفاس و بقیّه استحاضه مى باشد.
مسأله ۱۱: زنى که عادت حیض او کمتر از ده روز است، اگر بیشتر از روزهاى عادتش خون نفاس ببیند، باید به اندازه روزهاى عادت خود، نفاس قرار دهد و بعد از آن بنابر احتیاط واجب، تا یک روز عبادت را ترک نماید و بعد از یک روز تا روز دهم، مستحب است کارهاى استحاضه را بجا آورد و کارهایى را که بر نفساء حرام است، ترک نماید. و اگر از ده روز بگذرد استحاضه است و باید روزهاى بعد از عادت تا روز دهم را نیز، استحاضه قرار دهد و عبادتهایى را که در آن روزها بجا نیاورده قضا نماید، مثلا زنى که عادت او شش روز بوده، اگر بیشتر از شش روز خون ببیند باید شش روز را نفاس قرار دهد و بنابر احتیاط واجب، در روز هفتم عبادت را ترک کند و در روز هشتم و نهم و دهم، مستحب است کارهاى استحاضه را بجا آورد و کارهایى را که بر نفساء حرام است، ترک نماید و اگر بیشتر از ده روز خون دید، از روز بعد از عادت او، استحاضه مى باشد.
مسأله ۱۲: زنى که در حیض عادت دارد اگر بعد از زاییدن، تا یک ماه یا بیشتر از یک ماه پى درپى خون ببیند، به اندازه روزهاى عادت او نفاس است و ده روز از خونى که بعد از نفاس مى بیند اگرچه در روزهاى عادت ماهانه اش باشد، استحاضه است، مثلا زنى که عادت حیض او، از بیستم هر ماه تا بیست و هفتم است، اگر روز دهم ماه زایید و تا یک ماه یا بیشتر خون دید، تا روز هفدهم نفاس و از روز هفدهم تا ده روز، حتّى خونى که در روزهاى عادت خود مى بیند، استحاضه مى باشد و بعد از گذشتن ده روز، اگر خونى را که مى بیند در روزهاى عادتش باشد حیض است، چه نشانه هاى حیض را داشته باشد یا نداشته باشد و همچنین است اگر در روزهاى عادتش نباشد، ولى نشانه هاى حیض را داشته باشد، امّا خونى که بعد از گذشتن ده روز از نفاس مى بیند، اگر در روزهاى عادت حیض او نباشد و نشانه هاى حیض را نیز نداشته باشد، استحاضه است.
مسأله ۱۳: زنى که در حیض عادت ندارد، اگر بعد از زایمان تا یک ماه یا بیشتر از یک ماه خون ببیند، ده روز اوّل آن نفاس و ده روز دوم آن استحاضه است و خونى که بعد از آن مى بیند، اگر نشانه حیض داشته باشد، حیض وگرنه استحاضه مى باشد.
